- De meeste bierbrouwerijen in Delft stonden

Maar dan bedoelen we ook echt veel. Rond het jaar 1500 waren er maar liefst 200 bierbrouwerijen te vinden binnen de vestingsmuren van Delft.

Was dit omdat de Delftenaren zuiplappen waren? Misschien wel. Maar het bier dat hier gebrouwen werd, werd vooral veel geexporteerd naar andere steden en het buitenland. Er wordt geschat dat ongeveer een zesde van de Delftenaren toen werkzaam was in de bierindustrie.

Het was dus big buisiness toen. Een van de brouwerijen toen was de Bril brouwerij wat ons heeft gemotiveerd om ons eigen Neef Rob donkerblond bier de naam Delftsche Bril te geven. Dit bier is even weg maak komt weer terug.

 

- Praalgraven Oranjes door toeval in Delft

We zijn natuurlijk super trots op de praalgraven van de Oranjes in de Nieuwe Kerk. Maar wist je dat het eigenlijk helemaal de bedoeling niet was dat Willem van Oranje hier bijgezet werd? Zijn familie, de Nassau’s werden allemaal in Breda begraven. Het was de bedoeling dat Willem daar ook kwam te liggen. Maar toen hij overleed in 1584, was Breda in Spaanse handen. Dus werd hij als oplossing maar in Delft bijgezet. Sindsdien is het traditie geworden om zijn afstammelingen hier te rusten te leggen, maar dit had dus ook heel anders kunnen gaan.

 

- Willem van Oranje niet alleen begraven

Het is echt waar Willem van Oranje ligt niet in zijn uppie in zijn graf. Hij had een uitermate trouw hondje Pompey genaamd. Het Kooikertje had al eens eerder zijn leven gered toen een groepje Spaanse overvallers zijn legertent in slopen om hem in zijn slaap te vermoorden. Pompay spring in het gezicht van ons Vader des Vaderlands om hem te waarschuwen. Toen Willem in 1584 vermoord werd was het hondje zo van slag dat het weigerde te eten. Drie dagen later stierf de kleine Pompay en kreeg hij een plekje aan de voeten van Willem, bij hem in zijn graf.

 

- Delft voor de helft afgebrand

Meer dan half trouwens, want tijdens de grote stadsbrand in 1536 is helaas twee derde van Delft binnen drie dagen afgebrand. De brand ontstond waarschijnlijk door blikseminslag in de Nieuwe kerk en door een langdurige droogte kon het vuur zich gemakkelijk verspreiden. De Oude en de Nieuwe Kerk werden getroffen, er gingen 12 kapellen en kloosters in vlammen op en 2309 huizen werden verwoest. Hierna moesten alle gebouwen verplicht uit steen worden gebouwd. Dus voor 1536 zag Delft er heel anders uit.

 

- De allereerste Nederlandse bijbel in Delft gedrukt

Heb je je ooit afgevraagd wat die bijbel boven de Subway (snackbar) op de markt doet? Dit is de plek waar op 10 januari in het jaar 1477 de eerste Nederlandstalige bijbel werd gedrukt. De boekdrukkunst was net uitgevonden maar tot toen waren er alleen bijbels in het Latijn beschikbaar voor het gewone volk. Door de komst van de Nederlandse bijbel konden mensen deze lezen zonder de hulp van een priester.

 

 - Delft de eerste stad met pensioenregeling en vrije dagen

Waarschijnlijk ga je van de zomer weer lekker op vakantie en heb je daar vrije dagen voor opgenomen, maar honderd jaar geleden was dat nog helemaal niet gewoon. Sterker nog toen Jacques van Marken (die van de Gistfabriek) in 1878 voor een pensioenregeling en vrijedagen had gezorgd voor zijn personeel, was hij de allereerste in Nederland. Je hebt je vakantie dus een beetje te danken aan de vooruitstrevendheid van meneer Van Marken.

 

- De Oude Jan is een van de meest herkenbare punten van Delft. 

De Oude Kerk (de naam zegt het al) is de oudste kerk van Delft en zijn ontstaan voert ons helemaal terug naar de Middeleeuwen. Toen ‘Delf’ rond het jaar 1050 ontstond, stond er hoogstwaarschijnlijk al een klein kerkje. (de Oude Jan staat aan het einde van onze straat met de scheve toren)

Uitbouw: In 1240 bouwde Delftenaar Bartholomeus van der Mare deze kleine kerk uit. Er kwamen twee ‘zijbeuken’ en een ‘koor’ bij. Zijbeuken zijn ruimtes die parallel aan het grotere midden liggen, het koor is vaak het ronde deel aan de kopse kant van een kerk. Vaak wordt 1246 toch als ‘geboortejaar’ van de kerk beschouwd, omdat Delft toen stadsrechten kreeg.

Gotische basiliek:

Rond die periode heette de kerk nog de Sint Bartholomeus, naar de man die de kleine kerk uitbreidde en naar zijn beschermheilige. Later wordt de kerk nog veel aangrijpender aangepakt en breidt zich langzamerhand uit tot een kerk in de ‘Gotische stijl’. Deze stijl heeft als kenmerk veel gewelven en hoge ramen. In 1325 werd ook de bekende scheve toren gebouwd. (toen recht)

 

- Choorstraat, Koorstraat, Koestraat (Neef Rob zit in de Choorstraat)

 Het is een eeuwige discussie onder Delftenaren: spreek je het nou uit als Koorstraat of als Goorstraat? Wij maken voor eens en altijd een einde aan het debat over de naam van de Choorstraat. 

Koeienweg:

Als je de geschiedenisboeken in duikt, leer je al snel dat de Choorstraat vroeger een andere naam had. In 1322 stond het bekend als Coestraet of Koestraat. Dat zat zo: vroeger lag er ten oosten van Delft een moerasgebied, waar de koeien stonden te grazen. Eens per week was het veemarkt en gingen de koeien via de Koepoortbrug de Vlamingstraat in. Vanaf daar liepen ze verder, de Coestraet in. De Koepoort en de bijbehorende brug lagen tot eind 19e eeuw trouwens aansluitend aan de Vlamingstraat, een stukje verderop dan waar de brug nu ligt. Hoe de Koepoortbrug en de Coestraet aan hun naam kwamen, hoeven we je vast niet meer uit te leggen.

Koerstraat:

 Delft breidde zich uit en de koeien namen een andere route. De naam veranderde rond 1450 opvallend genoeg maar met één letter: de Koerstraat. Koer is de oud-Nederlandse spelling voor Koor. Vanuit de Koerstraat kijk je namelijk uit op de Oude Kerk, naar het punt waar het kerkkoor zich bevind. Een andere spelling van het woord koor is ‘choor’, afgeleid van het Latijnse chorus. Deze spelling heeft het uiteindelijk gewonnen, want de straat staat nu bekend als de Choorstraat. Geen G.

Het lijkt wel of de naam Choorstraat om taalproblemen smeekt, en niet alleen in Leiden. Ook in Delft deed zich een complicatie voor, of beter: een merkwaardige samenloop van omstandigheden. In het boek Geschiedenis en verklaring van de straatnamen in Delft deelt P.C.J. van der Krogt mee dat de straat in kwestie hier volgens het oudste archiefstuk (1332) Coestraet heette.

Waarschijnlijk omdat de koeien uit het landelijke gebied dat hier vroeger vlakbij lag door deze straat de stad in werden gedreven. Later breidde de stad zich uit en ‘kwam deze straat in het midden van de stad te liggen. Koeien zag men er toen niet meer en de herinnering eraan vervaagde. Omstreeks 1450 schreef men “Koerstraat”, waarbij meer aan het koor van de Oude Kerk gedacht werd dan aan koeien.’ Toevallig lag de straat namelijk vrijwel recht voor het koor van de Oude Kerk. Maar waarom schreef men dan niet ‘Koorstraat’?

Welnu, in het Middelnederlands was het heel gebruikelijk om de e als ‘verdubbelingsteken’ te gebruiken: dus ae in plaats van aa, of oe waar wij oo zouden schrijven. Maar oude gewoonten zijn taai.

In 1667 schreef de auteur Van Bleyswijck dat de Choorstraat ‘by misbruyck onder den gemeenen man doorgaens Koestraet werd (= wordt) genoemd’.

En ook nu nog, aldus Van der Krogt, hebben de oudere Delftenaren het over de Koestraat als ze de Choorstraat bedoelen.

 

Zo nu weet je weer iets meer van Delft.